اسانس گیری

آشنایی با روش های اسانس گیری از گیاهان دارویی اسانسها طبقه ای از روغن های فراری هستند که جنبه گیاهی دارند و شامل ترکیبات شیمیایی سنگین ، فرار و چرب می باشند . در اصل وجود بوی خوش از اندام های این گونه گیاهان یا مزه آن ها بدلیل وجود این اسانس ها می باشد. اسانس ممکن است بطور مستقیم توسط پروتوپلاسم گیاه که به شکل تجزیه مواد رزینی سلول ها یا هیدرولیز گلوکزیدها حاصل می شود بوجود آید . محل تشکیل و جایگزینی روغن های فرار در گیاهان به تیره های مختلف بستگی دارد. به عنوان مثال در گیاهان تیره نعناع ، اسانس ها در تارهای ترشح کننده گیاه و در چتریان در لوله های روغنی و در گل محمدی در گلبرگ و … قرار دارد. وزن مخصوص اسانس کمتر از آب می باشد و به جز مواردی کم ، بر روی آب مانند لکه های چربی قرار می گیرند. اسانس به علت تبخیر در اثر مجاورت هوا در ظرف های سر بسته نگهداری می شود . در حالت عادی کلیه ی روغن های فرار به اسانس ها معروف هستند. اسانس در اولین مرحله جداسازی بی رنگ است ولی به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد تغییر رنگ می دهد. یکی از موارد دیگری که در مورد اسانس ها باید در نظر بگیریم اینست که معمولا اسانس را در ظرف های تیره رنگ نگهداری می کنند چون تابیدن نور بطور مستقیم از خاصیت کیفی اسانس به شدت می کاهد . اسانس در الکل، محلول است. ساختمان شیمیایی اسانس ها شامل استرها،آلدئید ها،الکل ها،فنولها، کتن ها و ترپن ها می باشد. استرها : عمدتا بنزوییک؛ استیک؛ سالسیلیک؛ و سینامیک اسیدها. الکلها: منتول و بورنیول و ... آلدهیدها : بنزآلدهید؛ سینامالدهید؛ سیترال ، اسیدها : بنزوییک؛ سینامیک؛ ایزووالریک در حالت آزاد . فنولها: تیمول؛ اوژنول، کارواکرول . کتونها : کارون؛ منتون؛ ایرون؛کامفور و… لاکتونها: کومارین و.. ترپنها : کامفیین؛ پینن؛ لیمونن؛ سدرین؛ فلاندرین وهیدروکربنها : سیمین؛ استیرن؛ فنیل اتیلن می باشند، که بسته به نوع و تعداد کربنهای زنجیره اصلی و شاخه های جانبی متصل به آن ونوع آلیفاتیک یا آروماتیک، بودن آن خواصی متفاوت در عطر و بو وطعم از خود نشان میدهند، تهیه این گروه مواد به دو صورت سنتز آزمایشگاهی و جداسازی طبیعی از گیاهان صورت می پذیرد . روغنهای اسانسی در برگها و گلها ؛ پوست و ساقه ؛ بذرها و میوه ها ؛ چوب و ریشه ها و ساقه های زیر زمینی و در برخی از گیاهان در صمغ روغنی یافت میشود . این روغنها که عمدتأ فرار می باشند را میتوان از گیاهان با روشهای گوناگونی بدست آورد که عبارتند از : فشردن؛ تقطیر و استخراج با حلالهای فرار ؛ روغن های جذب کننده اسانس ، لازم به ذکر است که استخراج با حلالهای فرار یک روش جدید است که میتواند جایگزین روشهای دیگر شود اما از تقطیر گرانتر است . جهت اندازه گیری مقدار اسانس ها بطور کلی 5 روش وجود دارد : الف) روش تقطیر : که به چهار شکل مورد استفاده قرار می گیرد : تقطیر با حلال حامل آب تقطیر با حلال حامل آب و بخار تقطیر با بخار حامل تقطیر با آب و همزمان با یک حلال آلی هدف از روش تقطیر اینست که سطح تماس آب را با مواد مؤثره گیاه زیادتر کرده و در نهایت باعث جابجا شدن اسانس از جای خود به جایی که مورد نظر ماست میشود . ب) روش خراش ، فشار و تیغ زدن : بعضی از اسانس ها زمانی که حرارت می بینند تجزیه می شوند که برای استخراج آن ها باید از روش خراش دادن ، فشار و تیغ زدن استفاده شود . این روش شامل دو نوع روش اسفنجی و روش تیغ زدن و سوراخ کردن اندام مورد نظر می باشد . بطور کلی این روش برای گونه های گیاهی ا