پارچ مسی

فروش پارچ مسی عصر فلز و زندگی صنعتی بشر با مس آغاز شده است. مس طلیعة تمدن و دروازة ورود انسان نوسنگی به عصر فلز بوده است. هم بدین سبب، این عصر را دوران کالکولیتیک1 می‫نامند. بی شک نخستین شناخت انسان از مس، کشف سنگهای سرخ فام و پرتلألؤ مس رست2 (مس چکشی، مس طبیعی) بوده که در اعصار دور در طبیعت فراوان یافت می‫شده است. انسان اولیه در گشت و گذار برای حفظ خود و یافتن غذا، همواره دغدغة پیدا کردن ابزاری مناسب را داشته است. اولین ابزار انسان سنگ بود و هزاران سال طول کشید که انسان عصر حجر به فن تراش ابزارهای سنگی دست یافت. کشف مس، روند ابزارسازی را سرعت بخشید؛ بخصوص آنکه انسان دریافت که این فلز قابل کوفتن است، تیز می‫شود و هر چند بار که لازم باشد تغییر شکل می‫دهد. ذوب مس باید دیرتر از شناخت آن و شاید به طور اتفاقی تجربه شده باشد. شاید کوره‫های سفالگری اولین کوره‫های اتفاقی ذوب مس بوده‫اند. انقلاب صنعتی واقعی تاریخ بشر، از زمانی آغاز ‫شد که انسان توانست مس و سپس مفرغ را ذوب نماید. مفرغ (آلیاژ مس، قلع و آرسنیک) فلز جنگ بود، فلزی سخت‫تر از مس و با تمام ویژگیهای دیگر آن. نمی‫توان هیچ قومی را قاطعانه پیشگام عصر مس ـ مفرغ معرفی کرد. اما این را می‫دانیم که تمدن بشری، یکجا نشینی و ایجاد شهرهای بزرگ در مناطق گرم و معتدل اطراف رودهایی مثل بین النّهرین، هلیل، نیل، بلوچستان و سند شکل گرفته و ذوب مس، برای نخستین بار، در چنین مناطقی و نزدیک به معادن قدیم مس اتفاق افتاده است. بسیاری، آغاز کنندة عصر فلز را در جهان، معدن باستانی تیمنا در فلسطین می‫دانند. باتوجه به نقاط بازکاوی نشدة زیادی که در جهان هست، نمی‫توان بر این مُدعا مُهر تأیید نهاد. چه اگر تیمنا از چهار هزار سال پیش از میلاد، سابقة ذوب مس دارد، در ایران نیز جاهایی هست که آثار ذوب مس در آنها به پنج تا هفت هزار سال پیش بر می‫گردد.